Có thể vì một lý do liên quan đến lợi nhuận, nên tinh dầu và hương liệu được xếp theo kiểu “vàng thau lẫn lộn”. Có sự khác biệt nào giữa tinh dầu và hương liệu hay không? Liệu sự khác biệt này có ảnh hưởng đến kết quả của liệu pháp tinh dầu hay không?… Đó là những vấn đề làm cho chúng ta cảm thấy phân vân khi mua một sản phẩm tinh dầu để sử dụng.
Sự khác biệt đầu tiên phải kể đến đó là tinh dầu (pure essential oils) có nguồn gốc tự nhiên, còn hương liệu (fragrance oils, aromatic oils hoặc perfume oils) là một sản phẩm tổng hợp hoặc cả hai. Sự tổng hợp một sản phẩm giúp cho nó có giá thành rẻ hơn và thuận tiện hơn (ví dụ: vải polyester) nhưng cũng mang lại nhiều nhược điểm như làm tăng các hoá chất nguy hiểm gây ô nhiễm môi trường. Trong khi đó, các sản phẩm tự nhiên thường có chất lượng tốt hơn (ví dụ: đối với len) nhưng nó cũng đòi hỏi nhiều khó khăn hơn trong quá trình sản xuất nên giá thành sẽ cao hơn.
Tiếp đến là sự khác biệt về số lượng chủng loại cũng như những hợp chất có trong tinh dầu và hương liệu. Hiện tại, trên thị trường chỉ có khoảng 150 tinh dầu các loại trong khi đó có đến 500 loại hương liệu tạo mùi. Số loại tinh dầu tuy ít, nhưng những hợp chất chứa trong nó thì rất nhiều. Mỗi loại tinh dầu thường chứa khoảng 50 – 500 hợp chất tự nhiên khác nhau có thể có tác dụng tích cực lẫn và tiêu cực. Ví dụ, tinh dầu quế được biết đến với tính chất sát trùng cao và làm se (săn chắc) nhưng nó cũng là chất gây kích thích da cao nên phải thận trọng khi sử dụng. Trong khi đó, hương liệu phần lớn được tổng hợp để “bắt chước” mùi hương của các sản phẩm thiên nhiên (ví dụ: hương liệu tạo mùi hương cà phê) hoặc tạo ra một cảm giác (ví dụ: cảm giác của một cơn mưa mùa xuân). Do đó, hương liệu chỉ chứa những hoạt chất chính để tạo mùi nên số lượng các hợp chất trong hương liệu chắc chắn sẽ ít hơn trong tinh dầu. Các nhà tinh dầu liệu pháp (aromatherapist) tin rằng tinh dầu nguyên chất chứa “năng lượng sống” hay “tinh chất” của cây trồng và có nhiều thành phần mà khoa học hiện nay chưa thể xác định và bào chế được. Các thành phần này, tồn tại trong một tổng thể và tạo nên sự riêng biệt độc đáo cho mỗi loại tinh dầu.
Khả năng bốc hơi cũng là một trong những điểm khác biệt giữa tinh dầu và hương liệu. Phần lớn tinh dầu rất dễ bay hơi và mùi thơm của nó cũng có xu hương phai nhanh hơn các loại hương liệu.
Cuối cùng, sự khác biệt đáng kể của tinh dầu và hương liệu đó chính là mục đích sử dụng. Tinh dầu nguyên chất được sử dụng trong liệu pháp tinh dầu (hay còn gọi là phương pháp điều trị bằng tinh dầu) với mục đích nâng cao sức khỏe thể chất, tình cảm và tinh thần: giảm đau, kháng viêm, kháng khuẩn, chống mệt mỏi, chống mất ngủ… Tinh dầu đi vào cơ thể qua da (khi massage hoặc tắm), qua hệ tiêu hoá (uống) hoặc qua hệ thống hô hấp (thông qua một máy khuếch tán hoặc xông hơi). Trong khi đó, hương liệu với mục đích chủ yếu trong công nghiệp nước hoa, mỹ phẩm và tạo mùi. Chúng thường được sử dụng trong xà phòng, nến… để tạo mùi hương cho sản phẩm. Những loại hương liệu không được khuyến cáo cho mục đích điều trị.
Sự khác biệt của tinh dầu hoa oải hương và hương liệu hoa oải hương.
Một ví dụ cụ thể có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn sự khác biệt giữa tinh dầu và hương liệu đó là hoa oải hương (Lavender). Trong khi các nhà khoa học có thể tổng hợp được mùi thơm của hoa oải hương nhưng họ không thể tạo ra được những tác dụng về mặt sức khoẻ của loài hoa này. Mùi hoa oải hương xuất hiện trong rất nhiều sản phẩm như nước hoa, xà phòng, mỹ phẩm, nến… tạo nên một mùi hương giống nhau và kéo dài. Trong khi đó, tinh dầu hoa oải hương tạo nên một hương thơm tự nhiên, tươi mát của loại hoa này cộng với tác dụng trị liệu của nó như giảm các triệu chứng như ho, giảm viêm khớp hay đau cơ, giúp thư giãn, chống mất ngủ…
